• 20 Januari 1990. Nationale rouwdag in Azerbeidzjan

In de nacht van 19 op 20 januari bestormde het Sovjetleger Bakoe vanuit drie kanten. Enkele uren vooraf was door een commandoteam van het Sovjetleger de nationale televisie en radio volledig uitgeschakeld. Op 19 januari rond 19:30 uur vond een explosie plaats in het gebouw waar de tv- en radiozenders zich bevonden. Hierdoor was de bevolking van Azerbeidzjan in een informatieve blokkade terechtgekomen. Pas uren daarna volgde een besluit vanuit Moskou van de invoering van een noodtoestand in de republiek. Door de blokkade was de bevolking echter niet op de hoogte van deze invoering.
Het Sovjetleger, ondersteund door dit besluit en bestaand uit 26.000 soldaten en gepantserde voertuigen, viel de stad binnen. De Russische troepen vielen de demonstranten aan en schoten gewoon in de mensenmenigte. De slachtoffers waren gewoon ongewapende burgers. Er waren zelfs gevallen geregistreerd waarin de Sovjettanks de auto’s verpletterde met de mensen erin. Zelfs de ambulanceauto’s waren onder vuur genomen. Daarbij vielen doden.
De beschieting van Bakoe en de burgers duurde nog drie dagen. De noodtoestand, die was uitgeroepen door Michail Gorbatsjov, duurde vier maanden. Volgens officiële bronnen kwamen 137 mensen om het leven (volgens officeuze bronnen 300 tot 800). De slachtoffers werden op 22 januari begraven. Bij de begrafenissen waren meer dan een miljoen mensen aanwezig. De begraafplaats voor de slachtoffers van Zwarte Januari heet de Laan van Martelaren (Azerbeidzjaans: Şəhidlər Xiyabanı).

Zwarte Januari wordt door de Azerbeidzjaanse bevolking als de wedergeboorte van de Azerbeidzjaanse republiek gezien. De gebeurtenis legde het fundament voor een onafhankelijk Azerbeidzjan.
In Azerbeidzjan werd 20 januari verklaard tot een officiële rouwdag. Ieder jaar wordt op deze dag de Laan van Martelaren door tienduizenden mensen bezocht.
Op 27 april 1995 verontschuldigde Michail Gorbatsjov zich in Istanboel voor het oproepen van de noodtoestand in Bakoe: “Het verkondigen van de noodtoestand in Bakoe en het inzetten van het leger was de grootste fout van mijn politieke 

• Qara Yanvar və ya 20 Yanvar faciəsi

1990-cı il, yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə Sovet ordusunun, erməni quldur dəstələri ilə birgə Azərbaycan xalqına qarşı həyata keçirdiyi terror aktı.
Azərbaycanın azadlığı və ərazi bütövlüyü uğrunda mübarizə tarixinə qəhrəmanlıq səhifəsi kimi daxil olmuş,1990-cı ilin 20 yanvarında ölkəmizə qarşı ərazi iddiaları irəli sürən Ermənistanın təcavüzkar hərəkətlərindən və keçmiş SSRİ rəhbərliyinin onlara havadarlığından hiddətlənən, Bakının küçələrinə və meydanlarına çıxaraq buna öz qəti etirazını bildirən geniş xalq kütlələrinə qarşı sovet ordusunun döyüş hissələrinin yeridilməsi Azərbaycanda misli görünməmiş faciəyə gətirib çıxardı.Həmin faciəli günlərdə öz ölkəsinin,xalqının azadlığını, şərəf və ləyaqətini hər şeydən uca tutan mərd Vətən övladları canlarından keçərək şəhidlik zirvəsinə ucaldılar.
Böyük itkilərlə, günahsız insanların qətli ilə nəticələnən 20 Yanvar faciəsi Mixail Qorbaçov başda olmaqla cinayətkar imperiya rəhbərliyinin Azərbaycana qarşı xəyanətkar siyasətinə dözməyən, öz azadlığına, müstəqilliyinə can atan Azərbaycan xalqının həm də mübarizliyini, əyilməzliyini, məğrurluğunu nümayiş etdirdi.
1990-cı ilin 20 yanvarında keçmiş sovet dövlətinin hərb maşınının Azərbaycan xalqına qarşı həyata keçirdiyi qətllər insanlığa qarşı törədilmiş ən ağır cinayətlərdən biri kimi bəşər tarixində qara səhifə olaraq qalacaqdır. Milli azadlığı, ölkəsinin ərazi bütövlüyü uğrunda mübarizəyə qalxmış dinc əhaliyə divan tutulması, kütləvi terror nəticəsində yüzlərlə günahsız insanın qətlə yetirilməsi və yaralanması totalitar sovet rejiminin süqutu ərəfəsində onun cinayətkar mahiyyətini bütün dünyaya bir daha nümayiş etdirdi.